Winnen

Niet presteren

Na een lange tijd heb ik ‘Seven years in Tibet’ weer gekeken. Een mooie film, met interessante cultuurbeelden. Weergaven van opvattingen en uitingen van Tibetanen rond 1940/50. Het viel mij op, en dat waardeer ik zo aan oosterse mensen, dat presteren niet van belang is. Je moet goed zijn, goed doen en oprecht zijn. Op die manier kom je tot innerlijke verlichting. Pronken en aandachttrekken worden niet als positief beschouwd. Dit staat sterk in contrast met ‘ons westerse gedrag’. Het almaar willen winnen en laten zien hoe goed we iets wel niet kunnen.

Denk hierbij niet alleen aan bordspelen of sport, ook de postcodeloterij speelt een rol. Mensen kunnen niet tegen hun verlies. Maar waarom? Waar is het goed voor om te winnen? Wat bereik je ermee? Bij spelletjes onthoud je toch niet wie won. Het leren ervan lijkt mij beter. Bij topsport speelt denk ik erkenning een rol, dat mensen dan een gevoel van eigen waarde krijgen. Toch betwijfel ik dit, ik heb het gevoel dat je dan [vooral bij topsport] meer als een product wordt beschouwd die steeds beter moet presteren. Een enkele overwinning is niet voldoende, steeds wordt er weer gekeken naar een hoger doel zonder te genieten van het behaalde. En wanneer men op de 3^e plaats komt, zijn ze niet blij maar teleurgesteld! Dat is toch stom! De loterij is weer iets totaal anders. Men wil graag winnen en heeft het gevoel dat vooral zijzelf het verdient hebben, wanneer iemand anders wint zijn ze jaloers. Iedereen heeft ook het gevoel te gaan winnen, gevolgd door een grote teleurstelling. Wat een energie verspilling. Kun je dan niet gewoon leven en tevreden zijn met wat je hebt? Wat moet je met een miljoen? Denk je werkelijk dan gelukkiger te zijn? Wanneer je stalkers krijgt en brieven waarin mensen je vragen om geld. Mensen die jaloers zijn en je minachten, of juist in een keer interesse in je hebben. Tuurlijk is het fijn als je ‘niet meer hoeft te denken om geld en alles kunt doen wat je wilt’. Maar is het gezond? Je leert niet met geld om te gaan en voor je het weet zit je in de schulden, je wordt lui en ziet het nut van dingen niet in. Ik denk dat zelfs je morele en sociale waarden eronder kunnen leiden.

Wanneer men wint, voelt hij zich ‘beter’. Niet dat ze ziek waren, maar ervaren anderen als minder. Sociale polarisatie. Terwijl zij een paar dagen geleden even ‘laag’ waren en enkel door toeval iets hebben verkregen. ‘Nee, ik heb er echt mijn best voor gedaan. Ik heb het verdient, ik heb het altijd zo zwaar gehad’. 

Laatst las ik in een boek over een hardwerkende man met hoge religieuze positie. In grote lijnen kwam het er op het volgende neer:  Een man kwam naar de religieuze man toe en toverde een kostbare ketting voor hem, omdat de religieuze man zo’n goede man was en altijd maar zo hard werkte. De religieuze geleerde was echter niet onder de indruk. Zelf toverde hij toen een plantje met gouden dadels. De gast stond versteld en vroeg aan deze geleerde waarom hij zo hard werkte, als hij zo rijk was. De geleerde vertelde hem daarop dat rijkdom voor hem niet in geld zit, maar door hard te werken, zou hij verlichting krijgen en nuttig zijn. Rijkdom zit in het hart.

Dit vind ik een mooie boodschap. Ik betwijfel dat ook de uitspraak dat je geluk hebt als je wint. Want word je werkelijk gelukkig? Vervult het je kernwaarden, de waarden die belangrijk voor jou zijn, belangrijk in jouw leven? Geluk is naar mijn idee niet zo iets grijpbaars. Geluk zit in je leven, gekenmerkt door liefde en het goede. Door het waarderen van anderen, door te delen. Geluk is er pas wanneer je het deelt. En: wie goed doet, wie goed ontmoet.